P.27-29 :
“Türkiye‟de TV mecrası, tüm reklam mecraları arasında ilk sıradadır ve %50‟yi aĢan payla öncüdür74. Bu durum, Türkiye‟de TV izleme alıĢkanlıkları ile doğrudan iliĢkilidir. TUIK‟e göre Türkiye‟de tüketicilerin kültüre ayırdıkları toplam zamanlarının %87‟si televizyon seyretmekle geçmektedir. Reklam alan yapım türleri arasında, yerli dizileri ve haberleri yakın takipte yerli sinema baĢı çekmektedir. Dizi filmler, haberleri takiben, TV‟de en çok seyredilen program türüdür.
Rek-lam-lar!
Özellikle 2000 sonrasında, özel televizyonculuğun medya sektöründe baĢat duruma geçmesinde ve sektörün en önemli geliri olan reklamları çekmede, “yerli diziler” önemli role sahiptir. Dizi üretimi, kısa sürede özel televizyon kanallarının dıĢında geliĢen bir yan sanayi olarak hızla büyürken, bugün Türkiye‟de TV‟ler, reklam ve dizi film sektörü arasında bir köprü vazifesi görmektedir. Bu durum dizi sektörünü, bir taraftan reklam verene bağlı ve dolayısıyla ekonomik krizlere son derece duyarlı hale getirmektedir. Bu nedenle reklam ve sponsorluk gelirleriyle birlikte yıllık en az 1 milyar YTL dolayında olan dizi film ekonomisinde, 2008 ekonomik krizinden kaynaklanan %30‟luk bir küçülme gerçekleĢmiĢtir.
Dizi Film Bir Yatırım Alanı mı?
Daha önce söz edildiği üzere, dizi filmler TV kanalları tarafından finanse edilmektedir. Bununla birlikte, bir sezon dahi süreceği garanti olmayan bir dizi film yapımı için gerekli olan baĢlangıç maliyeti yüz binlerce doları bulabilmektedir. Ġzlenme oranları yeterince yüksek olmayan diziler reklam gelirinden yoksun kalmakta ve yayından kaldırılabilmektedir. “Bir dizi için 250–300 bin lirayı ön hazırlıkta AR-GE tarafında riske atmamıĢ bir müĢteri (TV kanalı) profilinin olduğu ve bunlardan sadece 4–5 tane olduğu bir ortamda kimse dönüp üretim altyapısına büyük yatırım yapmak istememektedir.” Dizinin TV kanalındaki sürekliliğini garantilemeyen yapımcılar, finansal geleceklerini planlayamamakta, dolayısıyla sektörel altyapıyı geliĢtirmek üzere milyonlarca dolarlık yatırım gerçekleĢtirmeye yönelik harekete geçememektedirler. Bu sorun, film üretimimizin kurumsallaĢma sürecindeki temel kilit noktalarından biri olarak görülebilir.
Bir Ġhraç Ürünü Olarak Yerli Diziler
Son yıllarda, özellikle Ortadoğu ülkelerinde yerli dizilerimize karĢı büyük bir ilgi olduğu bilinmektedir. Bu ilgi, yerli dizilerin bir ihracat sektörü olması yönündeki yasal düzenlemeleri beraberinde getirmiĢtir. Bu düzenlemeler temel olarak, yapımcılara ihracat desteklerinden faydalanacakları bir mekanizmanın oluĢturulması yönündedir. Böylece bir taraftan ihracat gerçekleĢtirilirken, bir taraftan dizi film sektörünün ülke ihracatımıza yaratacağı katma değer ve oluĢturacağı etki gözlenecektir.
Bu durumu birkaç nokta ile açıklamak gerekirse; dizi ihracatının ilk olarak, dizilerde görülen mekân ve yerli ürünlere karĢı bir talep doğuracağı görülecektir. Dünyadaki örneklerin de bu yönde olduğu izlenmiĢtir. Turizmi ve çeĢitli ürünlerin ihracatını tetikleyecek olan bu talep, sadece sektörde değil, ülke ekonomisinde de önemli bir iyileĢmeyi beraberinde getirecektir.
Yakın bir örnek vermek gerekirse, 2010 yılının Mayıs ayında Arap ülkelerinden 105.000 turist Türkiye‟yi ziyaret etmiĢtir. Bu rakam geçen yıl aynı döneme nazaran %33‟lük bir büyümeye iĢaret etmektedir. Bu büyümede Arap ülkelerinde yayınlanan “GümüĢ” dizisinin önemli bir payı var. Daha önceki yıllarda Ġstanbul‟daki camileri görmeye gelen Arap turistler, Ģimdilerde dizi filmlerdeki mekânları görmek, oyunculara rastlamak peĢindedir.
Diziler yalnızca yabancı turizmi değil, yerli turizmi de harekete geçirmektedir. GeçmiĢ yıllardaki örneklerinde doğuda çekilen dizilerin, bölgeye yönelik kayda değer bir merak oluĢturduğu bilinmektedir.
Dizi filmlerin ihracatının desteklendiği bu süreçte, telif haklarıyla ilgili sıkıntıların giderilmesi büyük önem taĢımaktadır (bkz. Mevzuat Yapısı).
Dizi Setlerindeki ÇalıĢma KoĢulları Protesto Ediliyor…
TV kanallarının reklam gelirlerini artırmak amacıyla, yapımcılara “daha uzun” bölümler çekmeleri yönündeki talebi, dizi bölümlerinin haftada 90 dakikayı bulmasına neden olmaktadır. Bu durum, tüm set çalıĢanları için “daha uzun” çalıĢma saatleri anlamına gelmektedir. Dizi film üretim sürecinde çalıĢma Ģartlarının sosyal haklar, fiziksel koĢullar vb. açılardan oldukça ağır olduğu göz önünde bulundurulduğunda, bu durum açıkça, mevcut sorunların daha da büyümesi anlamına gelmektedir. Bu çalıĢma koĢulları hem hikâyelerin hem de ortaya çıkan ürünün kalitesini düĢürmektedir. Özellikle, dizi film ihracatı için yapılan yasal düzenlemelerle birlikte düĢünüldüğünde, temelde mevzuattan kaynaklanan bu sorun, ciddi bir çeliĢkiyi ortaya koymaktadır.
Giderek artan dizi süreleri, 24 Aralık 2010‟da Taksim‟de tüm dizi setlerindeki çalıĢanların katılımıyla gerçekleĢen “Yerli Dizi Yersiz Uzun” eyleminde protesto edilmiĢtir87. Örgütlenme geleneği olmayan film endüstrisinde, sadece bir protestodan ibaret olarak algılanmaması gereken bu eylem, çalıĢanların sosyal haklarını aramaları anlamında önemli ve olumlu bir geliĢmedir.” […]
